«پیش‌گامان روانکاوی کودک»؛ بئاتریس مارکمن روبینز؛ ترجمه دکتر شهلا علیزاده و دکتر نگار امیری؛ نشر قطره کاوش در جهان کودکان
تاریخ انتشار: ۱۷ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۲۷۹۶۹
«پیش‌گامان روانکاوی کودک»
(نظریه‌ها و تکنیک‌های تأثیرگذار در تحول بهنجار کودک)
نویسنده: بئاتریس مارکمن روبینز
مترجمان: دکتر شهلا علیزاده – دکتر نگار امیری
ناشر: قطره، چاپ دوم 1400
368 صفحه، 110000 تومان
****
این کتاب در اصل یک منبع جامع برای روانشناسانی است که به دنبال یک مرجع تخصصی می‌گردند. از این رو، طبیعی است که این افراد این کتاب را زود پیدا کنند و بهرۀ خود را ببرند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کمتر کسی می‌داند که وضعیت فعلی کودکان در طول تاریخ بشریت یک استثناء است. در بیشتر تاریخ و در بیشتر مناطق جهان، کسی به نوزادان و کودکان توجه زیادی نمی‌کرد. آنها رها بودند و حتی می‌توان ادعا کرد که به صورت خودرو بزرگ می‌شدند. پزشکی ضعیف و نبود شرایط بهداشتی باعث شده بود که آمار مرگ و میر کودکان چیزی میان یک سوم تا نیمی از جمعیت آنها باشد. برای والدین هم به‌صرفه نبود که روی کسی سرمایه‌گذاری کنند که احتمال زنده ماندن و بزرگ شدنش زیاد نیست. نگاه به کودکان ابزاری بود و به همین دلیل توجه زیادی به تربیت آنها نمی‌شد. حساسیت و شکنندگی آنها که دیگر جای خود دارد! جالب است که در برخی از فرهنگ‌ها اساساً نوزاد را انسان نمی‌دانستند و لذا حتی از مرگش، که بسیار هم شایع و عادی بود، چندان اندوهگین نمی‌شدند.
در مقابل، امروزه شرایط به‌کلی دگرگون شده است. والدین برای کودکانشان زمان، هزینه، توجه، علاقه و کارهای زیادی صرف می‌کنند. به عبارت دیگر، تربیت کودکان اولویت اول آنان شده است. ولی این امر به این معنا نیست که کیفیت تربیت خوب است و نتیجه‌ای درخشان به بار می‌آورد. برعکس، اغلب با عکس این امر مواجه می‌شویم. برای نمونه، یکی از دوستانم به دلیل عشق و علاقه و اهتمام بسیار زیادی که برای فرزند خردسالش دارد، ماشین برقی گران‌قیمتی برایش خرید شبیه به یوفوهای هالیوودی. بدبختانه آن خردسال از آن ماشین کذایی وحشت دارد و به محض دیدنش نه‌فقط سوارش نمی‌شود، بلکه نزدیک‌ترین پاچه و شلوار را می‌گیرد و می‌رود پشت پاها قایم می‌شود و سپس به طور متناوب جیغ‌هایی مغزخراش می‌کشد. دوازده میلیون تومان باد هوا شد! واقعیت این است که این کارها و این‌همه هزینه راه به جایی نمی‌برند. به این عملکرد نمی‌گویند تربیت خوب و خفن! متأسفانه این وضعیت را در بیشتر والدین می‌بینیم. این تلاش‌ها و هزینه‌ها بی‌نتیجه است. تربیت یعنی دانش درست و عمیق دربارۀ روان حساس و شگفت‌انگیز کودک و منطق محیرالعقولش. اگر والدین دغدغۀ جدی دارند، باید روانشناسی کودک را بیاموزند، و نه اینکه اتاقش را تا خرتناق با یوفو و سفینه‌های فضایی گران‌قیمت کودن‌ساز و یکبار مصرف پر کنند. این چیزها و آن کارها نه‌فقط روان کودک را رشد نمی‌دهند، بلکه باعث تباهی‌اش می‌شوند. برای نمونه، کودک را پرتوقع و اسراف‌کار بار می‌آورند و از همان ابتدا از او یک مصرف‌گرای رادیکال می‌سازند. آیا این تباهی نیست؟
البته علت این وضع، بی‌سوادی یا حتی کم‌سوادی والدین نیست. بیشتر آنان از این جهت کمبودی ندارند. امروزه والدین برای تربیت فرزندشان هم زمان دارند و هم دانش. اغلب والدین بسیار باسوادند و از تحصیلات تکمیلی برخوردارند. پس فرهیختگی و دانشی دارند که به آنها این امکان را می‌دهد که تربیتی تخصصی و دانش‌محور را پی بگیرند. معنای این حرف این است که والدین این استعداد را دارند که برای فرزند خود به‌عنوان روانشناسِ کودک عمل کنند، هرچند عملاً چنین نیستند. خوشبختانه امکانات این امر فراهم است. کتاب‌های خوبی در این زمینه وجود دارد که نظریه‌ها و تکنیک‌ها را به‌خوبی توضیح می‌دهد.
البته والدین کم‌وبیش به سراغ کتاب‌های روانشناسی کودک می‌روند. ولی متأسفانه در اغلب موارد کتاب‌های زرد و سطحی را می‌خوانند. این درحالی‌ست که حتی کتاب‌های معمولی را هم باید رها کرد. چرا وقتی بهترین کتاب‌ها و معتبرترین آثار علمی که به قلم متخصصان طراز اول نوشته شده، در دسترس‌اند، خودمان را از آنها محروم کنیم؟! به‌ویژه اینکه چنین کتاب‌هایی بیانی ساده، روشن و به‌دور از پیچیدگی داشته باشند؛ برای نمونه همین کتاب.
نویسنده که خودش نیز متخصص کودک است این کتاب را به‌عنوان راهنمای آشنایی با مکاتب اصلی حوزۀ روانکاوی کودک نگاشته است. شش روانشناس اصلی و بزرگ محور بحث‌های این کتاب هستند: زیگموند فروید، آنا فروید، ملانی کلاین، دونالد وودز وینیکات، مارگارت ماهلر، جان بالبی. اما نویسنده به این شخصیت‌ها اکتفا نکرده است. لذا علاوه بر این بزرگان، پیش‌گامان روانکاوی کودک در سراسر دنیا هم از قلم نیفتاده‌اند: هلموت، اسپیلرین، گرینکر، استرن، اشپیتز، بورنستین، جاکوبسن، رمبرت، اریکسون، راسکوفسکی، دولتو، کستنبرگ، ابِرَستوری، لیبوویچی و دیاتکین.
روش معرفی هر روانکاو به این صورت است که ابتدا زندگی‌نامه، تأکید بر دوران کودکی‌اش، توجه به رابطه‌اش با کودکانش، تجربه‌های تحقیقاتی و کاری‌اش ذکر می‌شود. آن‌گاه پس از ذکر این موارد، نوبت به شمارش آراء و شرح نظریاتش می‌رسد. پرداختن به نظریات این تعداد از روانکاوان ناشی از ضرورت خود موضوع است. مباحث کتاب به طور تلویحی این معنا را القا می‌کنند که نظریات هر روانکاو برخاسته و تحت تأثیر زندگی، زمانه و محیطش بوده‌اند. به همین دلیل، هر کدام از آنان به بخشی از مسائل روان کودک توجه کرده‌اند و نه همۀ مسائلش. بر این اساس، نمی‌توان هیچ‌کدام از روانکاوی‌ها را مطلق در نظر گرفت و ادعا کرد که همۀ مسائل مربوطه را پوشش می‌دهد. همین محدود و مقید بودن هر کدام از آن مکاتب این نوع کتاب را توجیه می‌کند؛ کتابی که همۀ آن دیدگاه‌ها را کنار هم قرار می‌دهد تا پرتوهای همگی آنها بر مسائل کودک بتابد و روشنی بیشتری ایجاد شود. بنابراین تفاوت و اختلاف آنها نه‌فقط بهانه‌ای برای کنار گذاشتن هیچ‌کدام نیست، بلکه، کاملاً برعکس، دلیلی موجه برای لحاظ همۀ آنها با هم و کنار هم است. ناگفته نماند که ارزش مطالب کتاب منحصر به تئوری‌های کلان نیست؛ نکات ریز هم بسیار باارزش‌اند. از این رو، حتی اگر با تئوری‌های کلان یک روانکاو موافق نباشیم، می‌توانیم از بصیرت‌های جزیی آموزنده‌اش بهرۀ شخصی ببریم. این هم دو نمونۀ کوچک:
- دزدی در مرکز گرایش‌های ضداجتماعی قرار دارد و دروغ‌گویی نیز با آن مرتبط است. کودکی که چیزی می‌دزدد به دنبال آنچه دزدیده نیست، بلکه در جستجوی مادری است که حق او بوده است.
- کودک نوپا در دورۀ 15 تا 24 ماهگی دوباره به مادر خود نزدیک می‌شود، چون متوجه شده است تحرک فیزیکی او می‌تواند رنگ‌وبوی جدایی روانی از مادر را به خود بگیرد. او درحالی‌که مادر را در تیررس نگاهش نگه می‌دارد، محتاطانه به کاوش در دنیای خود نیز می‌پردازد. خطر موجود در اینجا این است که مادر قادر به درک این موضوع نباشد و با بی‌صبری و در دسترس نبودن واکنش نشان بدهد. پیامد این امر ترسی اضطراب‌آمیز از رها شدن در کودک نوپاست. تجدید رابطه به زیرمراحل بیشتری نیز تقسیم می‌شود: در ابتدا تمایل برای به اشتراک گذاشتن کشفیات با مادر وجود دارد، سپس در 18 تا 21 ماهگی بین ماندن با مادر و وابستگی هیجانی به او از یک سو، و مستقل‌تر و کاوشگرتر شدن از سوی دیگر، بحران به وجود می‌آید و در نهایت کودک در 21 ماهگی و بعد از آن به راه‌حل می‌رسد؛ آن هم راه‌حل‌های شخصی‌ای که به‌واسطۀ رشد زبان و سوپرایگو به دست آمده‌اند.
*دکترای فلسفه
منبع: الف
کلیدواژه: کتاب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۲۷۹۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کشورهای مختلف برای محافظت از کودکان چه کردند؟
در عصر تکنولوژی و فناوری استفاده از تبلت و گوشی میان کودکان و نوجوانان رواج پیدا کرد؛ اما استفاده از فناوری چه اندازه کنترل شده است تا کودکان محتوا‌های مربوط به سنین خود را مشاهده کنند؟
اینترنت و فضای مجازی به همان میزان که مفید و سودمند است، می‌تواند مخرب هم باشد به خصوص برای کودکان و نوجوان که نمی‌توانند محتوای نامناسب و مناسب از یکدیگر تمییز و تشخیص دهند و نیازمند کنترل مستقیم از سوی والدین هستند؛ اما این کنترل نمی‌تواند به صورت مستمر صورت بگیرد از طرفی رهاشدن در این فضا خطراتی به همراه دارد.
حفاظت از کودکان اینترنت در کشور‌ها با وضع قوانین سختگیرانه
با پررنگ شدن استفاده از اینترنت در سراسر جهان کشور‌ها به سمت وضع قوانینی رفتند تا فضای مناسب تری جهت استفاده کودکان و نوجوانان فراهم کنند.
در سنگاپور قوانینی برای مقابله آزار آنلاین کودکان در نظر گرفته شد، طبق این قوانین پلتفرم‌های آنلاین موظف هستند در صورت گزارش محتوای مخرب اقداماتی انجام دهند و سیستم‌هایی مانند فیلتر‌های مختلف برای محافظت از کودکان به کار گیرند.
فرانسه
فرانسه تولیدکنندگان موبایل و رایانه مانند اپل و ... را وادار می‌کند گزینه‌ای برای محدودکردن دسترسی کودکان به اینترنت را برای والدین فراهم کنند. این قانون به طور کاملاً واضح استفاده و جمع آوری اطلاعات شخصی کاربران زیر سن قانونی را برای مقاصد تجاری مانند بازاریابی مستقیم ممنوع کرده است.
هند
کشور هند دستورالعملی را برای معلمان و والدین درباره ایمنی بازی‌های آنلاین صادر کرده است. طبق این دستورالعمل خرید دراپ‌های بازی بدون تاییدیه والدین مجاز نیست و باید از روش‌های پرداخت با رمز یکبار مصرف استفاده شود. والدین و معلمان باید به کودک آموزش دهند تا حریم خصوصی خود را در فضای آنلاین محافظت کنند.
استرالیا
استرالیا پیش نویس قانونی را ارائه کرده تا شبکه‌های اجتماعی را وادار کند برای کاربران کمتر از ۱۶ سال رضایت والدین را دریافت کنند. به این ترتیب استرالیا نیز به جمع کشور‌هایی می‌پیوندد که مشغول کنترل سنی شبکه‌های اجتماعی هستند و تلاش دارند قدرت شرکت‌های فناوری بزرگ را کنترل کنند.
چین
چین اقداماتی سختگیرانه علیه شرکت‌های فناوری بزرگ را آغاز کرد که پلتفرم‌های بزرگ باید به طور مرتب میزان حفاظت سایبری از افراد زیر سن قانونی را ارزیابی کنند تا محیطی سالم برای آنها فراهم شود. چین قوانینی برای محدود کردن وقت گذرانی افراد زیر ۱۸ سال در بازی‌های ویدئویی نیز وضع کرد و مدت زمان مجاز برای این گروه سنی را به ۳ ساعت در هفته کاهش داد.
ایران و اینترنت کودکان
سال گذشته در کشور ما با راه‌اندازی سرویس اینترنت کودک و نوجوان (سرویس ۴۵۶) برای خانواده‌ها سه روش به‌منظور حفاظت از کودکان در فضای مجازی فراهم کرد که نخست با شماره‌گیری #۴۵۶*، دوم از طریق سایت و سوم از طریق اپلیکیشن ۴۵۶ این امکان برای خانواده‌ها فراهم‌شده تا دسترسی کودکان و نوجوانان خود به اینترنت را متناسب با سن و شرایط هر کدام تعریف و مدیریت کنند. زیرا حفاظت از کودکان در محیط اینترنت نیازمند تلاش هماهنگ والدین، تولیدکنندگان، ارائه‌کنندگان خدمات و قانونگذاران است.
فراهم سازی فضای مجازی ویژه کودکان و نوجوانان در چارچوب فرهنگ
در دولت سیزدهم صیانت به منظور ایجاد شرایط مناسب برای استفاده مفید، سالم کودکان و نوجوانان از فضای مجازی و مراقبت از آنان در برابر آسیب‌های ناشی از آن انجام می‌شود. از جمله اهداف اجرای طرح صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی می‌توان به فراهم سازی فضای مجازی ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان در چارچوب فرهنگ اسلامی-ایرانی برای استفاده مناسب از فضای مجازی و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی آن اشاره کرد.
عیسی زارع پور وزیرارتباطات و فناوری اطلاعات با توجه به اینکه حوزه کودک و نوجوان در فضای مجازی حوزه بسیار مهمی است، اما آن‌چنان‌که باید و شاید به آن پرداخته نشده است گفته بود که سابقه بحث حفاظت از کودکان در فضای مجازی قریب به دو دهه است که در دنیا دنبال می‌شود و در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود هم فعالیت‌های خوبی در کشور انجام شد البته در ادامه کمتر به این حوزه توجه شده است و اقدامات انجام شده یا کافی نبوده یا متناسب با چارچوب‌های فرهنگی کشورمان نبوده است.
تکالیف در نظر گرفته‌شده در سند صیانت از کودکان در فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف شده تا با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهاد‌های فرهنگی یک محیط امن در فضای مجازی برای کودکان فراهم کند تا آنها کمتر در معرض محتوا‌های نامناسب قرار گیرند. همچنین فراهم سازی محیط امن متناسب با سن و محتوایی که در اختیار کاربر قرار می‌گیرد، از دیگر تکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است که با همکاری خیلی خوب خانواده ارتباطات کشور و در رأس آن اپراتور‌های تلفن همراه این امکان فراهم شده است.
سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی یکی از مهمترین سند‌هایی است که در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد رها بودن فضای مجازی تدوین شده است
سند صیانت از کودکان در فضای مجازی
سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی یکی از مهمترین سند‌هایی است که در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد رها بودن فضای مجازی تدوین شده چرا که بر آسیب پذیرترین بخش جامعه که کودکان هستند تاکید داشته و برای کاهش آسیب پذیری در این حوزه موثر است.
سند حمایت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، از سال ۱۳۹۸ در دستور کار شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته بود تا به واسطه آن اینترنت کودکان از اینترنت عمومی جامعه مستقل شود و هم تولید محتوای گسترده‌ای مخصوص کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت انجام شود سند صیانت از کودکان در فضای مجازی خردادماه سال ۱۴۰۰ به تصویب رسید.
این سند مصوب شورای عالی فضای مجازی خالق الگوی ملی برای نظم بخشی حقوقی و مدیریت فضای مجازی در ارتباط با کودکان و نوجوانان ایرانی است؛ و اصل این سند، ایجاد محیط مجازی صیانت شده برای کودکان و نوجوانان است.
کلام آخر
محافظت از کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت لازم و ضروری است و باید همه نهاد‌های مربوطه از جمله وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی و وزارت فرهنگ پای کار باشند، اما این نقش پررنگ والدین است که می‌تواند نتیجه مطلبوب را ارائه دهد و از آن مهم‌تر آموزش به کودکان و نوجوان از سوی خانواده و معلمان نکته پررنگی است که باید به صورت ویژه به آن پرداخت.
منبع: آنا
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلاله‌ای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت